Áp dụng Điều tra trực tuyến trong Điều tra doanh nghiệp 2020: Nhiệm vụ, giải pháp và những thách thức

Thực hiện Phương án điều tra doanh nghiệp 2020, Trung tâm Tin học Thống kê khu vực I (Trung tâm) đã thực hiện việc tổ chức và triển khai công tác xây dựng chương trình thu thập thông tin điều tra doanh nghiệp 2020. Nhận thức được tầm quan trọng trong việc áp dụng công nghệ thông tin sử dụng phương pháp điều tra trực tuyến khi thu thập thông tin doanh nghiệp, ngay từ khi được Lãnh đạo Tổng cục giao nhiệm vụ, Trung tâm đã nghiên cứu các giải pháp thực hiện và thảo luận với các vụ nghiệp vụ để lựa chọn giải pháp tối ưu và kế hoạch thực hiện nhằm rút ngắn thời gian so với các kỳ trước, đồng thời đảm bảo việc thu thập, xử lý số liệu điều tra được đầy đủ, chính xác và đúng kế hoạch đề ra.

Những thuận lợi và khó khăn khi ứng dụng điều tra trực tuyến trong điều tra doanh nghiệp

Năm 2019, Tổng cục Thống kê đã triển khai hai lần điều tra trực tuyến, lần đầu tiên cho Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 và lần thứ hai là điều tra phiếu xã trong điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 dân tộc thiểu số năm 2019. Tuy về khối lượng phiếu điều tra thu thập được không nhiều, nhưng từ kết quả đạt được và những kinh nghiệm rút ra trong triển khai thu thập dữ liệu, Tổng cục Thống kê cũng đã rút ra được những bài học kinh nghiệm về phát triển ứng dụng công nghệ thông tin, cũng như những kinh nghiệm về xử lý trong thời gian triển khai thu thập dữ liệu. Dựa trên những kinh nghiệm và bài học quý giá đó, phát huy những ưu điểm và khắc phục những mặt còn hạn chế, Trung tâm đã đề xuất giải pháp phù hợp và thảo luận với các Vụ nghiệp vụ để đi đến thống nhất về phương pháp và kế hoạch triển khai thu thập thông tin về doanh nghiệp năm 2020.

Bên cạnh những thuận lợi khi triển khai ứng dụng điều tra trực tuyến trong điều tra doanh nghiệp cũng gặp một số những khó khăn: Đây là lần đầu tiên triển khai thu thập thông tin trực tuyến trong điều tra doanh nghiệp, theo đó các doanh nghiệp chủ động trong việc kê khai thông tin trên trang web điều tra doanh nghiệp, do vậy thành công của điều tra lần này phụ thuộc rất lớn vào tinh thần và trách nhiệm của các doanh nghiệp. Chính vì vậy, tuyên truyền và giới thiệu phương pháp thu thập nâng cao tinh thần trách nhiệm của các doanh nghiệp trong việc kê khai phiếu điện tử là cực kỳ cần thiết. Mặt khác, do điều tra doanh nghiệp có nhiều loại phiếu và dữ liệu trên phiếu kê khai phức tạp hơn các phiếu về dân số, do vậy công tác tập huấn, hướng dẫn và hỗ trợ cho các doanh nghiệp cách thức kê khai thông tin trung thực và đúng luật logic trên phiếu đặc biệt quan trọng.

Xác định công nghệ và kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình xử lý số liệu

Để thực hiện thành công việc thu thập thông tin điều tra doanh nghiệp 2020 theo phương pháp điều tra trực tuyến, Trung tâm đã tập trung nghiên cứu, thảo luận tính khả thi, ưu nhược điểm của từng phương pháp để đi đến thống nhất lựa chọn phương pháp tối ưu áp dụng trong điều tra doanh nghiệp.

Từ phương án điều tra và các kinh nghiệm đã triển khai điều tra trực tuyến, Trung tâm đã chủ động xây dựng phương pháp thu thập thông tin doanh nghiệp sử dụng theo nhiều hình thức khác nhau theo đúng với phương án điều tra, cụ thể như sau:

Đối với Tổ thường trực và quản lý giám sát tại các Cục Thống kê: 

Hệ thống trên trang điều hành tác nghiệp đã tạo sẵn tài khoản cho các doanh nghiệp và tạo cho mỗi tỉnh một tài khoản quản trị. Các tài khoản quản trị này tạo danh sách tài khoản và phân quyền cho người sử dụng trong địa phương mình quản lý. Để đảm bảo an toàn dữ liệu, các tài khoản của người sử dụng khi đăng nhập lần đầu tiên hệ thống yêu cầu bắt buộc phải thay đổi mật khẩu. Danh sách người sử dụng trong Tổ thường trực và quản lý giám sát tại các tỉnh sẽ được xem báo cáo tiến độ, kiểm tra logic, quản lý và giám sát quá trình thực hiện thu thập thông tin doanh nghiệp trong phạm vi cho phép của mỗi tài khoản.

Đối với những doanh nghiệp thuộc đối tượng thực hiện phiếu 1A/ĐTDN-DN: 

Doanh nghiệp tự cung cấp thông tin trên Trang thông tin điện tử của Điều tra doanh nghiệp: Doanh nghiệp được Tổng cục Thống kê cung cấp tài khoản và mật khẩu để đăng nhập và tự cung cấp thông tin vào phiếu web-form (phiếu điều tra trực tuyến) trên trang thông tin điện tử của Điều tra doanh nghiệp bắt đầu từ ngày 1/4/2020.

Từ 1/5/2020, hệ thống thu thập thông tin sẽ bổ sung thêm một kênh cho các doanh nghiệp tự khai thông tin dạng offline (Excel-Form). Các doanh nghiệp chưa hoàn thành việc cung cấp thông tin trực tuyến trên hệ thống thì có thể tải các mẫu phiếu điều tra điện tử (dạng Excel-Form) từ trên hệ thống về để nhập thông tin dạng offline. Khi nhập xong, doanh nghiệp đăng nhập vào trang thông tin điện tử điều tra doanh nghiệp để gửi mẫu phiếu điện tử đã điền thông tin lên hệ thống. Phương thức offline này chỉ nên áp dụng cho các doanh nghiệp có quy định việc giới hạn thời gian về kết nối internet.

Đối với những doanh nghiệp thực hiện phiếu 1B/ĐTDN-DS: 

Áp dụng các hình thức thu thập thông tin sau:
- Doanh nghiệp tự cung cấp thông tin trên Trang thông tin điện tử của Điều tra doanh nghiệp: Doanh nghiệp được cấp tài khoản và mật khẩu để đăng nhập và tự cung cấp thông tin vào phiếu web-form (phiếu điều tra trực tuyến) trên Trang thông tin điện tử của Điều tra doanh nghiệp.
Ngoài ra, điều tra viên có thể tiến hành thu thập thông tin các doanh nghiệp chưa kê khai bằng các hình thức khác thông qua e-mail, điện thoại,…sau đó cập nhật lên hệ thống webform.

Công tác chuẩn bị hệ thống thu thập thông tin điều tra doanh nghiệp

Chuẩn bị hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ điều tra

Thông tin người sử dụng và thông tin trên phiếu điều tra sẽ được bảo mật, lưu trữ tập trung trên hệ thống máy chủ của Tổng cục Thống kê. Dữ liệu điều tra sẽ được kiểm tra, làm sạch, xử lý, tổng hợp và phổ biến Thông tin theo quy định của Phương án điều tra.

Quản lý và điều hành tác nghiệp cho cuộc điều tra doanh nghiệp giữa Trung ương và các địa phương được thực hiện trực tiếp trên trang thông tin điện tử điều tra doanh nghiệp.

Để công tác thu thập thông tin được bảo đảm hoạt động an toàn, bảo mật, ổn định và thông suốt trong thời gian điều tra, Trung tâm đã kiểm tra, rà soát lại toàn bộ hệ thống xử lý tại Tổng cục như: Hệ thống mạng máy tính, máy chủ, dung lượng lưu trữ, thiết bị bảo mật, đường truyền… Từ đó đánh giá thực trạng và đưa ra các giải pháp xử lý, mục tiêu là tận dụng tối đa hệ thống sẵn có của đơn vị và mở rộng các đường truyền cần thiết bổ sung vào hệ thống để nâng cao năng lực tiếp nhận dữ liệu từ các doanh nghiệp, bảo đảm cho hệ thống an toàn, đầy đủ cho việc xử lý, lưu trữ và backup dữ liệu điều tra, bảo đảm chất lượng và theo đúng kế hoạch phương án của Tổng cục.

Chuẩn bị dàn mẫu điều tra

Dựa theo danh sách các doanh nghiệp do Tổng cục Thống kê chuẩn bị trên danh sách các doanh nghiệp từ Tổng cục Thuế, các Cục Thống kê tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiến hành rà soát doanh nghiệp mới thành lập trong năm 2019 và doanh nghiệp được chọn mẫu thực hiện phiếu 1A/ĐTDN-DN tại địa bàn tỉnh, thành phố làm cơ sở xác định đối tượng điều tra cho cuộc điều tra.

Sau khi các tỉnh rà soát xong danh sách các doanh nghiệp xác định đối tượng điều tra cho cuộc điều tra, Trung tâm sẽ tạo dàn mẫu điều tra trên hệ thống thu thập thông tin điều tra doanh nghiệp năm 2020, nội dung cụ thể như sau:
- Lập tài khoản và mật khẩu đăng nhập cho từng doanh nghiệp;
- Xây dựng công cụ cung cấp bộ tài khoản cho các Cục Thống kê để các đơn vị này cung cấp tài khoản và mật khẩu đăng nhập đến từng doanh nghiệp;
Hướng dẫn và hỗ trợ doanh nghiệp truy cập và sử dụng phiếu trực tuyến (webform) trên Trang thông tin - điện tử của Điều tra doanh nghiệp;
Chuẩn bị chương trình thu thập thông tin

Với nhiệm vụ xây dựng hệ thống thu thập thông tin có thể áp dụng cho khoảng 10.000 điều tra viên và giám sát viên sử dụng máy tính hoặc thiết bị di động để kiểm tra, giám sát việc thu thập thông tin; đồng thời cho 150.000 doanh nghiệp đăng nhập vào kê khai thông tin trực tuyến phiếu 1A và khoảng 600.000 doanh nghiệp khai báo phiếu 1B, Trung tâm Tin học thống kê khu vực I đã phân tích xây dựng hệ thống phục vụ thu thập thông tin, cụ thể xây dựng các công cụ như sau:

(i) Trang thông tin điều hành tác nghiệp điều tra: Trang điều hành tác nghiệp là môi trường tương tác và điều hành nghiệp vụ giữa Tổ thường trực với các cục Thống kê tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương để truyền tải thông tin, trao đổi thông tin tác nghiệp phục vụ cuộc điều tra; đồng thời là môi trường để các Cục Thống kê vào tạo và phân công nhiệm vụ cho các điều tra viên và giám sát viên thực hiện công tác kiểm tra giám sát. Các công cụ tiện ích của hệ thống giúp cho người sử dụng tra cứu thông tin và kiểm tra tiến độ theo thời gian trong phạm vi mình quản lý. Đồng thời đây cũng là cổng thông tin kết nối thông suốt tới các công cụ khác của hệ thống như thiết lập mạng lưới điều tra, kiểm tra giám sát, thực hiện việc kiểm tra dữ liệu, đôn đốc và nhắc nhở điều tra viên thực hiện công việc phân công đảm bảo đúng tiến độ và chất lượng dữ liệu.

(ii) Công cụ nhập tin trực tuyến cho các doanh nghiệp.

(iii) Công cụ nhập tin trực tuyến cho khối điều tra xuất khẩu, nhập khẩu dịch vụ.

(iv) Công cụ nhập tin excel-form (nhập tin offline).

(v) Công cụ tiện ích giúp các doanh nghiệp trong việc khai báo thông tin và  hỗ trợ các doanh nghiệp cho việc thay đổi mật khẩu khi cần.

Một số yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng dữ liệu và tiến độ xử lý

Thu thập thông tin điều tra doanh nghiệp thành công và đảm bảo chất lượng phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, một trong những yếu tố ảnh hưởng chính tới tiến độ và chất lượng dữ liệu đó là:

Thứ nhất là hệ thống hạ tầng CNTT phục vụ tiếp nhận và xử lý thông tin: Đây là vấn đề rất quan trọng, bởi hệ thống CNTT phải đáp ứng cho số lượng rất lớn người sử dụng với khoảng 10.000 điều tra viên và giám sát viên sử dụng máy tính hoặc thiết bị di động để kiểm tra, giám sát việc thu thập thông tin, đồng thời cho 150.000 doanh nghiệp đăng nhập vào kê khai thông tin trực tuyến phiếu 1A và khoảng 600.000 doanh nghiệp khai báo phiếu 1B;

Thứ hai là bảo đảm an toàn, an ninh dữ liệu: Ngoài hệ thống hạ tầng CNTT tiếp nhận dữ liệu để đảm bảo cho hệ thống chạy thông suốt, ngành Thống kê cần phải trang bị hệ thống dự phòng và hệ thống backup dữ liệu. Ngoài ra, phải chuẩn bị các kịch bản xử lý để có thể khắc phục được các sự cố khi cần;

Thứ ba là chất lượng chương trình nhập tin, kiểm tra, giám sát thông tin: Hệ thống các chương trình nhập tin, kiểm tra, giám sát đóng vai trò rất quan trọng, nó có tác động rất lớn đến việc thu thập dữ liệu có đầy đủ, chính xác và kịp thời hay không.

Thứ tư là chất lượng công tác tập huấn và hỗ trợ nghiệp vụ cho người cung cấp thông tin: Chất lượng dữ liệu thu thập thông tin từ doanh nghiệp phụ thuộc không nhỏ vào khả năng hỗ trợ và hướng dẫn sử dụng cho các doanh nghiệp, do vậy công tác tập huấn nghiệp vụ, hỗ trợ và hướng dẫn sử dụng chương trình cho các doanh nghiệp đóng góp không nhỏ vào thành công của điều tra.

Thứ năm là tinh thần và trách nhiệm: Tiến độ và chất lượng dữ liệu điều tra cũng bị ảnh hưởng bởi tinh thần và trách nhiệm của các lực lượng tham gia điều tra, do vậy tuyên truyền để nâng cao tinh thần và cao trách nhiệm của đội ngũ tham gia điều tra là góp phần hoàn thành theo kế hoạch, đảm bảo dữ liệu đầy đủ và nâng cao tính chính xác của dữ liệu.

Hy vọng, với sự quan tâm chỉ đạo của Lãnh đạo Tổng cục, tổ thường trực ở Trung ương và tại các địa phương, đặc biệt là tinh thần và trách nhiệm cao của điều tra viên, giám sát viên cùng toàn thể các doanh nghiệp trong cả nước sẽ góp thêm sức mạnh cho sự thành công trong công tác thu thập thông tin điều tra doanh nghiệp năm 2020./.